Nadal można parkować na chodniku, ale… nie na chodniku

Od dnia 21 września 2022 roku obowiązywać zacznie nowelizacja Ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Wprowadzone zmiany w przepisach odbiły się szerokim echem w popularnych mediach, głównie za sprawą nowej definicji legalnej chodnika. Na pierwszych stronach portali informacyjnych, dziennikarze wskazywali, że od dnia wejścia w życie nowelizacji kierowcy parkujący na chodnikach narażą się na odpowiedzialność wykroczeniową. Pogłębiona analiza nowych przepisów przeczy jednak – choć w nieoczywisty sposób – tej tezie.

Zacznijmy jednak od tego, czym jest chodnik. Kiedy pojawia się to słowo, intuicyjnie wyobrażamy sobie szarą kostkę brukową, oddzieloną od asfaltowej jezdni krawężnikiem, po której spacerują piesi. Ot, jaki chodnik jest, każdy widzi. I rzeczywiście, wyobrażenie to pokrywało się z dotychczasowym brzmieniem definicji chodnika, zawartej w Prawie o ruchu drogowym. Najnowsze zmiany w ustawie wprowadzają jednak klin pomiędzy tym, czym chodnik jest w rozumieniu potocznym, a tym, czym stanie się w rozumieniu prawnym.

Po wejściu w życie nowelizacji, według słowniczka ustawowego, zawartego w art. 2 Prawa o ruchu drogowym, pod pojęciem chodnik należy rozumieć część drogi dla pieszych przeznaczoną wyłącznie do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch.

Rozpoczynające powyższą definicję pojęcie drogi dla pieszych również zostało wyłożone przez Ustawodawcę. Należy przez nie rozumieć drogę lub część drogi przeznaczoną do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch oraz pełnienia innych funkcji, w szczególności zatrzymania lub postoju pojazdów.

Mamy więc, w myśl najnowszych przepisów, wyodrębnione dwa pojęcia – droga dla pieszych, na której poza ruchem pieszych dopuszcza się również zatrzymanie lub postój pojazdów, oraz chodnik, który przeznaczony jest wyłącznie dla ruchu pieszych, przy czym równocześnie – co bardzo ważne i wymaga podkreślenia – chodnik jest częścią drogi dla pieszych.

Do tych dwóch definicji dodajmy jeszcze najnowsze brzmienie art. 47 ustawy Prawo o ruchu drogowym, który dotąd regulował możliwość zatrzymywania się i postoju (parkowania) na chodnikach. W ustępie 1 tego artykułu, ustawodawca wprowadza następującą normę:

Dopuszcza się zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych kołami jednego boku lub przedniej osi pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, pod warunkiem że:
1) na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju;
2) szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1,5 m i nie utrudni ruchu pieszych;
3) pojazd umieszczony przednią osią na drodze dla pieszych nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.
Zatrzymanie lub postój możliwe są więc na drodze dla pieszych, pod warunkiem, że szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1.5 m i nie utrudni ruchu pieszych.

To pozostawienie w punkcie 2 pojęcia chodnik nie może być zignorowane jako omyłka Ustawodawcy przy nowelizowaniu prawa. W świetle brzmienia zacytowanego artykułu, należy rozumieć je jako dowód na to, że w intencji Ustawodawcy, na gruncie Prawa o ruchu drogowym, chodnik przestanie być owym potocznym pasem kostki brukowej. Zamiast tego stanie się pojęciem prawnym, oznaczającym część potocznie rozumianego chodnika, o szerokości przynajmniej 1.5 metra. I na tej części nie wolno zaparkować pojazdu.

Dużo musiało się normatywnie zmienić, by w rzeczywistości nie zmieniło się nic. Z tej perspektywy wprowadzoną nowelizację należy skrytykować za odrywanie pojęć od ich pierwotnego znaczenia językowego. Tworzy to stan, w którym Obywatelowi trudniej zrozumieć przysługujące mu prawa oraz nałożone na niego obowiązki. Taki sposób tworzenia przepisów utrudnia również ich interpretację przez osoby, których powinnością zawodową jest egzekwowanie konsekwencji wynikających z braku posłuchu dla obowiązujących norm.

Tekst napisano w oparciu o:

Ustawa z dnia 5 sierpnia 2022 r. o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2022 poz. 1768); oraz

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. 2022 poz. 988 z późn. zm.).

Autor: Mikołaj Słomka, absolwent studiów prawniczych na Wydziale Prawa i Administracji UJ, ekspert Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego Fundacji

Foto: KIPK & Piotr Malec