Nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnie zagrożone kumulatywnymi karami pozbawienia wolności i grzywny polega na wymierzeniu wyłącznie kary pozbawienia wolności – dowodzi w „Czasopiśmie Prawa Karnego i Nauk Penalnych” Kamil Siwek (UAM w Poznaniu).
Autor omawia problematykę spornego w orzecznictwie sądowym i literaturze prawniczej zagadnienia kary nadzwyczajnie złagodzonej za zbrodnie, które są zagrożone sankcją kumulatywną. Przepis przewiduje wówczas konieczność orzeczenia przez sąd np. kary pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 i jednocześnie grzywny. Sytuacje takie występują w stosowanych często w praktyce przepisach karnych ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Nie ma jednak zgody co do tego, w jaki sposób należy nadzwyczajnie łagodzić tego typu sankcję.
Wątpliwości orzecznicze doprowadziły do skierowania do Sądu Najwyższego pytania prawnego (sygn. I KZP 8/18).
Sprawa trafiła na wokandę i będzie rozpatrywana w październiku. Pytanie prawne, na które będzie odpowiadał Sąd Najwyższy (sygn. I KZP 8/18) brzmi:
Czy nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywną karą pozbawienia wolności i karą grzywny w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r. polega:
- na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy oraz orzeczeniu kary grzywny na zasadach ogólnych,
- na wymierzeniu wyłącznie kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy,
- na wymierzeniu kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy (wedle reguł z art. 60 § 6 pkt 2 k.k.), a nadto na odstąpieniu od orzeczenia grzywny i orzeczeniu środka karnego wymienionego w art. 39 pkt 2-3, 7 i 8 k.k., środka kompensacyjnego lub przepadku (wedle reguł z art. 60 § 7 k.k.)?
Wątpliwości wzbudza treść art. 60 § 7 k.k., który ma zastosowanie w wypadku czynów „zagrożonych więcej niż jedną z kar” określonych w art. 32 pkt 1-3 k.k. Czy chodzi tu o zagrożenie alternatywne jedną ze wskazanych kar (albo pozbawienie wolności, albo ograniczenie wolności, albo grzywna), czy także o sankcje kumulatywne?
Ustosunkowując się do poglądów wyrażanych w piśmiennictwie K. Siwek wskazuje, że dla rozstrzygnięcie analizowanej kwestii nie ma żadnego znaczenia treść art. 38 § 1 k.k., na który powołują się niektórzy komentatorzy.
„Należy stanowczo odrzucić (…) rozwiązanie, w świetle którego w odniesieniu do przestępstw, w tym zbrodni, zagrożonych karą pozbawienia wolności wespół z kumulatywnie grożącą grzywną, kara pozbawienia wolności ulega nadzwyczajnemu złagodzeniu w sposób przewidziany w art. 60 § 6 pkt 2 bądź 3 k.k., natomiast kumulatywnie grożąca grzywna, ulega nadzwyczajnemu złagodzeniu wedle art. 60 § 7 k.k.” – stwierdza autor opracowania.
Analizowany art. 38 § 1 k.k. głosi: „Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, a ustawowe zagrożenie obejmuje więcej niż jedną z kar wymienionych w art. 32 pkt 1-3, obniżenie albo obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar”.
Autor podkreśla, że „u podstaw oczywistej błędności tego stanowiska leży niewątpliwie pomieszanie ze sobą dwóch zupełnie różnych instytucji prawa karnego materialnego, a mianowicie „obniżenia” górnej granicy ustawowego zagrożenia oraz „nadzwyczajnego złagodzenia kary”. (…) rozwiązanie przewidziane w art. 38 § 1 k.k. w ogóle nie odnosi się do instytucji nadzwyczajnego złagodzenia kary, w szczególności sposobu tego złagodzenia, a określonego szczegółowo przez przepisy art. 60 § 6-7 k.k., lecz odnosi się do czegoś zupełnie innego, a mianowicie do kwestii obniżenia granicy ustawowego zagrożenia, przy czym granicy górnej tego zagrożenia (verba legis: (…) obniżenie (…) górnej granicy ustawowego zagrożenia”.
W art. 60 § 6 i 7 k.k., określającym zasady nadzwyczajnego złagodzenia kary, został przedstawiony jednostopniowy, wieloczłonowy, rozłączny i zupełny podział logiczny przestępstw wg kryterium ustawowego zagrożenia karą – dodaje K. Siwek.
Oznacza to, że art. 60 § 7 k.k. „ma zastosowanie wyłącznie do tej grupy przestępstw, która pozostaje po wyłączeniu szczegółowo określonych przez przepisy art. 60 § 6 k.k., a więc do tego, co pozostaje po wyłączeniu zbrodni zagrożonych karą co najmniej 25 lat pozbawienia wolności, innych zbrodni, występków zagrożonych karą co najmniej 1 roku pozbawienia wolności i występków zagrożonych karą pozbawienia wolności niższą od roku” – stwierdza autor.
W konsekwencji przyjmuje on, że „nadzwyczajne złagodzenie kary za zbrodnię zagrożoną kumulatywną karą pozbawienia wolności i karą grzywny w stanie prawnym obowiązującym od dnia 1 lipca 2015 r., polega na wymierzeniu tylko kary pozbawienia wolności poniżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, ale nie niższej od jednej trzeciej tej granicy. Przepis art. 60 § 7 k.k. nie ma w tych przypadkach zastosowania”.
Artykuł „Nadzwyczajne złagodzenie grzywny kumulatywnej” ukazał się jako preprint nr 15/2018 w „Czasopiśmie Prawa Karnego i Nauk Penalnych” – kliknij, aby zapoznać się z całym opracowaniem.
Foto: KIPK
