W dniach 3–5 listopada 2017 r. osoby związane z prawniczym ruchem klinicznym spotkały się w Krakowie, by omówić dotychczasowy dorobek studenckiego poradnictwa prawnego w Polsce oraz zastanowić się nad jego przyszłością.
Wybór Krakowa na tego typu spotkanie był nieprzypadkowy. To w tym mieście 21 lat temu – w grudniu 1996 r. – zorganizowano konferencję, podczas której zastanawiano się, czy w ogóle w Polsce będę powstały poradnie prawne. W niecały rok później w tym mieście, na Uniwersytecie Jagiellońskim, powstała pierwsza studencka poradnia prawna, której jubileusz 20-lecia odbywa się w tym roku.
Powstanie pierwszej poradni byłoby niemożliwe bez wsparcia finansowego z Fundacji Forda oraz pomocy władz USA – o roli USA w powstaniu poradni mówiła podczas konferencji Pamela DeVolder, Konsul ds. Prasy i Kultury.
Poradnie nie powstałyby też bez osobistego zaangażowania akademików z USA – tutaj szczególną rolę odegrały prof. Leah Wortham oraz prof. Catherine Klein. Obie panie były obecne również na tej konferencji, która odbyła się 21 lat temu.
Prof. Maria Szewczyk, zarysowując historię powstania poradni z perspektywy Krakowa, dziękowała osobom zaangażowanym w początkową fazę jej powstania. Podkreślała rolę nieżyjącej już dr Haliny Nieć. Dziękowała także osobom, które przez lata współtworzyli poradnię na UJ, wśród wymienionych osób byli profesorowie: Jerzy Pisluliński, Włodzimierz Wróbel oraz Fryderyk Zoll.
Sukcesy
Podczas minionych 20 lat udało się osiągnąć bardzo wiele. Setki tysięcy udzielonych porad i tysiące absolwentów, którzy przeszli przez ten unikalny program prawniczy – to wymierne rezultaty tych lat. Ale to nie wszytko.
Prof. Fryderyk Zoll wspominał o zmianie mentalnej, jaka nastąpiła po powstaniu poradni. Wskazywał, że nauczanie prawa w Polsce wygląda inaczej od powstania poradni i ten wpływ widać na wielu płaszczyznach.
Prof. Wortham podkreślała, że poradnictwo prawne w Polsce działa na bardzo wysokim poziomie i Polska jest w czołówce krajów z najlepiej rozwiniętym ruchem klinicznym na świecie.
Wyzwania
Poradnie mierzą się także z pewnymi wyzwaniami. Jednym z nich jest zauważalny spadek liczby klientów – większość poradni ma ten problem. Ciężko wskazać jedną przyczynę tego stanu rzeczy. Brane pod uwagę są różne czynniki – może być nią otwarcie zawodów prawniczych i związana z tym większa dostępność do profesjonalnej pomocy prawnej; może być nią wejście w życie tzw. ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej; nie jest wykluczone także to, że Internet stał się pierwszym miejscem gdzie poszukuje się odpowiedzi na problemy prawne.
Zauważalną trudnością, z jaką zmagają się niektóre poradnie, jest spadek zainteresowania studentów pracą w poradniach.
Wydaje się, że ma to związek z sytuacją na rynku pracy. Studenci zewsząd słyszą o problemach ze znalezieniem dobrze płatnej pracy, dlatego chcąc zwiększyć swoje szanse w przyszłości rozpoczynają praktykę już na początkowych latach studiów – kosztem pracy w poradni.
Rok pracy w poradni może być jednak mocnym wpisem w CV z perspektywy szukania pracy. W opublikowanym na portalu Karne24.com wywiadzie dr Wojciech Górowski, kierownik Studenckiej Poradni Prawnej UJ, podkreślał, że absolwenci poradni są cenionymi pracownikami na rynku pracy i nie mają problemów ze znalezieniem pracy. Co więcej, często same kancelarie zgłaszają się po absolwentów poradni, gdyż wiedzą, że są to osoby dobrze przygotowane do pracy w zawodzie.
Przyszłość
Na konferencji rozmawiano także o przyszłości poradnictwa prawnego. Dr Filip Czernicki, prezes Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych dawał przykłady inicjatyw jakie mogą podejmować poradnie. Rozważał m.in. możliwość objęcia wsparciem małych przedsiębiorców, których często nie stać na pomoc profesjonalnego prawnika. Inspirację co do kierunków rozwoju można było także czerpać z doświadczeń zaproszonych gości z zagranicy. Przykłady funkcjonowania poradni prawnych przedstawili goście z Ukrainy, Białorusi, Czech, Hiszpanii oraz Anglii.
Prof. Leah Wortham podkreślała konieczność podejmowania działań marketingowych. Wskazywała, że poradnie mają się czym chwalić i należy szeroko o tej działalności informować – zarówno studentów, jak i społeczeństwo.
Warsztaty
Konferencje poradniane charakteryzują się obecnością warsztatów dla studentów poradni. Nie inaczej było też w Krakowie. Dr Marta Skrodzka z Uniwersytetu w Białymstoku poruszała problem zasady poufności w pracy w klinice prawa, natomiast mgr Ewelina Milan z Uczelni Łazarskiego wraz z mgr. Pawłem Klimkiem z Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego skupili się na kwestiach etycznych w przygotowaniu dokumentów sądowych.
XXVIII Ogólnopolska Konferencja Uniwersyteckich Poradni Prawnych pt. „20 lat studenckich poradni prawnych w Polsce – osiągnięcia, przyszłe cele i możliwości rozwoju” odbyła się w dniach 3–5 listopada 2017 r. na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Zorganizowana została wspólnie przez Studencką Poradnię Prawną UJ oraz Fundację Uniwersyteckich Poradni Prawnych.
Foto: WG, KM
