Czy uregulowania prawa karnego są skutecznym instrumentem w walce z niealimenciarzami? Dyskutowali o tym uczestnicy konferencji naukowej zorganizowanej w Krakowie przez Koło Naukowe Prawa Rodzinnego TBSP UJ.
Uchylanie się od płacenia alimentów jest nierzadkim zjawiskiem. W znacznej liczbie przypadków zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa przez uchylającego się od zadośćuczynienia zobowiązaniu jest jedynym skutecznym środkiem na zdyscyplinowanie opornego dłużnika.
W dniach 20-21 kwietnia 2017 r. odbyła się II Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Obowiązek alimentacyjny w świetle prawa cywilnego, administracyjnego i karnego”, organizowana przez Koło Naukowe Prawa Rodzinnego Towarzystwa Biblioteki Słuchaczów Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Podczas konferencji zostały przedstawione referaty dotyczące m.in. problemów związanych z przestępstwem niealimentacji.
Autorzy poruszali kwestie interpretacji znamion typu czynu zabronionego z art. 209 k.k. oraz problemy nowelizacji tego przepisu, a także rozważali możliwość stosowania dozoru elektronicznego wobec osób niepłacących alimentów.
Daria Kucyper z Uniwersytetu Jagiellońskiego skupiła się na obecnym brzmieniu art. 209 k.k. i podjęła się krytyki znamienia narażenia uprawnionego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Prelegentka stanęła na stanowisku, że znamię to w obecnej postaci prowadzi do zawężenia zakresu penalizacji tego przepisu oraz nie wpływa na ochronę praw osób uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych.
Do problemów związanych z nowelizacją art. 209 k.k. odniósł się Adrian Duda, doktorant w Katedrze Prawa Karnego UJ. Prelegent przedstawił pogląd, że wykreowanie w art. 209 § 1 k.k. typu formalnego, dla wypełnienia znamion którego nie będzie koniecznym sprowadzenie jakiegokolwiek niebezpieczeństwa niemożności spełnienia podstawowych potrzeb życiowych, nie pomoże w walce ze zjawiskiem ukrywania majątku.
– Prawo karne nie jest odpowiednim sposobem dla osiągnięcia założonego celu, a skuteczniejszymi i właściwszymi byłyby próby walki ze wskazanymi zjawiskami poprzez zmiany w prawie administracyjnym, mające na celu zwalczanie tzw. szarej strefy – podkreślił A. Duda. Zwrócił on też uwagę na niektóre kontrowersje i problemy wynikające z konstrukcji nowych przepisów uwalniających sprawcę od odpowiedzialności karnej w razie uregulowania w całości zaległych alimentów (nowy art. 209 § 4 i 5 k.k.).
W celu ograniczenia zjawiska niealimentacji należy skupić się na przepisach administracyjnych i zwalczaniu szarej strefy.
Z kolei Beata Najman z Uniwersytetu Łódzkiego stanęła na stanowisku, że obecne uregulowanie art. 209 k.k. nie sprzyja ochronie praw osób uprawnionych do świadczeń alimentacyjnych, a nowelizacja tego przepisu zapewni szerszą realizację ochrony uprawnień alimentacyjnych.
Ostatnią prelegentką w panelu poświęconym niealimentacji była Małgorzata Żukowska z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorka odniosła się do propozycji Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Rzecznika Praw Dziecka, aby wobec niealimenciarzy stosować dozór elektroniczny. M. Żukowska uważa, że model dozoru elektronicznego nie pozwala na to, aby mógł być stosowany wobec sprawców przestępstwa z art. 209 k.k.
Daria Kucyper
Foto: pixabay.com
